Afetler, insanlar için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar meydana getiren, normal yaşamı ve insan faaliyetlerini durdurarak veya kesintiye uğratarak toplumları etkileyen doğal, teknolojik ve insan kaynaklı olaylardır.
Son zamanlarda sıkça yaşadığımız depremler, sel, çığ, büyük yangınlar, göçükler, trafik kazaları gibi afetlerde insan hayatının kurtarılmasını öncelikli amaç edinmiş bir meslek grubu kamuoyunun dikkatlerini üzerine çekmiştir. İşte bu meslek grubu arama ve kurtarma görevlileridir. Öncelikli amaçları insan hayatını kurtarmaktır.
Sivil Savunma Teşkilatında görevli arama ve kurtarma teknisyenleri üstlendikleri bu görevin bilinci içerisinde sürekli eğitimlerden geçirilmek suretiyle, her an göreve hazır durumda bulundurulmaktadır.
Bu yazıda; arama ve kurtarmanın tanımı, nitelikleri,SOS Arama Kurtarma personelinin eğitimi, gönüllü ve sivil toplum kuruluşları ile ve kurtarma görevlilerinin eğitimi konularına değinilmektedir.
A. Arama ve Kurtarmanın Tanımı
Afetlerde çok sık ve birlikte kullanılan arama ve kurtarmanın tanımını şöyle yapabiliriz:
Arama; “afetlerde bulunduğu yerin tespit edilmesine ihtiyaç duyulan kazazedenin yerinin belirlenmesine yönelik olarak yapılan çalışmalardır.”
Kurtarma ise “bir kaza veya afetten ötürü yaralı ya da ölüm tehlikesiyle karşı karşıya olan ve bu durumdan kendi başına kurtulamayan kazazedelerin kurtarma araç-gereçleri de kullanılarak çabuk bir şekilde olay yerinden çekilip güvenli yere alınmasıdır.”
Arama ve Kurtarmayı nasıl tanımlarsak tanımlayalım; bu faaliyetlerin etkin bir seviyeye ulaşabilmesi için arama ve kurtarma teknisyenlerinin yeterli eğitim almış olması, sorumluluk bilinciyle belirli bir disiplin içerisinde hareket etmesi, teorik bilgilerini deneyimleriyle pekiştirmesi ve her şeyden önce örgütlenmiş bulunması gerekmektedir.
Bu çerçevede değerlendirdiğimizde, iyi bir arama ve kurtarma teknisyeni nasıl olmalıdır sorusunun cevabını da yine, arama ve kurtarma teknisyenlerinin nitelikleri ile eğitiminde bulabileceğimizi söyleyebiliriz.
B. Arama ve Kurtarma Teknisyenlerinin Nitelikleri
Arama kurtarma teknisyeni, öncelikle her yerde ve her türlü iklim şartlarında görev yapabilen, teknik bilgi ve tecrübesinin yanında özellikle muhakeme yapma ve inisiyatif kullanma yeteneği olan kişidir.
Arama ve kurtarma teknisyeni olacak kişi eforunu düzenli olarak kullanabilmeli, fiziki ve psikolojik açıdan dayanıklı olmalı, kapalı yer ve yükseklik fobisi ile kan tutma rahatsızlığı ve ceset korkusu bulunmamalıdır.
Arama ve kurtarma teknisyeni hizmete ilişkin araç, gereç ve malzemeyi en iyi şekilde kullanabilecek, bakım ve onarımını yapabilecek ve her an faal halde bulunmasını sağlayabilecek eğitim düzeyi ile en az B sınıfı sürücü ehliyetine sahip olmalıdır.
Arama ve kurtarma teknisyenlerinin gerek fiziki gerekse psikolojik olarak çok zor şartlarda görev yaptığını sık sık yaşadığımız afetlerin acı tecrübelerinden biliyoruz. Sos Arama ve Kurtarma Birlikleri görev yapacak personel gayet titiz bir şekilde seçilmektedir ve eğitilmektedir
1) Temel ve Hazırlayıcı Eğitim
Sivil Savunma teşkilatında arama ve kurtarma teknisyeni adayı olarak göreve başlayan personel, öncelikle temel ve hazırlayıcı eğitime tabi tutulmaktadır. Sivil Savunma Kolejinde yapılan bu eğitimler 40 iş günü sürmekte ve Biriminde yapılan 60 günlük staj ile tamamlanmaktadır. Bugüne kadar, Sivil Savunma Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlüklerinde görevli 826 arama ve kurtarma teknisyeni ile İl Sivil Savunma Arama ve Kurtarma Ekiplerinde görevli 347 arama ve kurtarma teknisyenine bu eğitim verilmiştir.
Temel Eğitim (teorik)
• Atatürk İlkeleri
• İnkılap Tarihi,
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası,
• Yazışma-Dosyalama Usulleri,
• Halkla İlişkiler,
• Gizlilik ve Gizliliğin Önemi,
• Milli Güvenlik Bilgileri,
• Haberleşme,
• Türkçe Dilbilgisi Kuralları,
• Öğretim Yöntemleri,
• İnsan Hakları,
• Sivil Savunma Teşkilatı,
• Sivil Savunma ile İlgili Mevzuat,
• Sivil Savunma Hizmetleri,
• Afetler ve Afet Yönetimi,
• İkaz ve Alarm,
• Yangın, Yangına Karşı Alınacak Önlemler,
• İlk Yardım Temel Bilgileri.
Hazırlayıcı Eğitim (teorik ve uygulamalı)
• Arama ve kurtarma araç, gereç ve malzemesinin tanıtımı, kullanımı ve bakımı,
• Diğer Arama ve kurtarma ekipleri iel kordinasyon,
• Arama ve kurtarma çalışmalarında emniyet ve güvenlik,
• Arama ve kurtarma personelinin psikolojisi,
• Bina yapı tarzları ve yıkılma şekilleri,
• Enkaz değerlendirmesi,
• Enkaz güvenliğinin sağlanması,
• Enkazda arama teknikleri (seslenme-dinleme, köpekle arama, cihazla arama),
• Enkaz bölgesinde bulunan diğer arama ve kurtarma ekiplerinin koordinasyonu,
• Enkazda arama faaliyetleri,
• Enkazda kurtarma çalışmaları,
• Enkazdan çıkarılan kişilerin kimlik tespiti,
• Enkazdan çıkarılanların sağlık ekiplerine teslimi,
• Enkazda bulunan kıymetli eşyalara yapılacak işlemler,
• Haberleşme sistemleri ve teknikleri,
• Suda arama ve kurtarma teknikleri,
• Selde arama ve kurtarma teknikleri,
• Çığda arama ve kurtarma teknikleri,
• Dağda arama ve kurtarma teknikleri,
• Arazide arama teknikleri,
• Trafik kazalarında kurtarma teknikleri,
• Yangında arama ve kurtarma teknikleri,
• NBC maddelerinin tespit, teşhis ve arındırma teknikleri,
• İş makinelerinin arama ve kurtarmada kullanılma teknikleri,
• Görüntüleme ve kamera kullanım teknikleri (TRT ile işbirliği yapılarak eğitim alındı.),
• İlk yardım,
konuları işlenmektedir.
Ayrıca arama ve kurtarma teknisyenlerinin eğitiminde, afetlerde yapılan kurtarma çalışmalarıyla ilgili filmler gösterilmektedir.
C. Köpek Eğitim Merkezi
Birliklerin bünyesinde oluşturulan köpek eğitim merkezlerinde; afetler nedeniyle oluşan enkazlarda ve diğer kayıp arama çalışmalarında kullanılmak üzere yetiştirilen arama köpekleri, temel itaat, havlama uyarı hareketi, yönlendirme ve kontrol, çeviklik, kapalı mekan araması, açık arazi araması ve enkaz araması gibi konularda eğitilirler ve her yıl yeterlilik testine tabi tutulurlar. Birliklerde toplam 1 adet eğitimli arama köpeği bulunmaktadır.
Kaynak ssgm.gov.tr